«Euskal Kooperatibismoaren Txostena» ren laburpenaren eta ondorioen laburpena, CSCE-EKGKren bultzadaz egina eta LKS aholkulariek egina 2000. urtean zehar. Informazio osoa: https://www.csce-ekgk.coop/eu /
Borondateak batzea da arazoak konpontzeko modurik onena, eta kooperatibak, funtsean, beharrak asetzeko giza lankidetzaren adierazgarri dira, enpresa baten kudeaketaren eta antolaketaren bidez. 150 urteko historian zehar, gizarte horiek frogatu dute lankidetzak garapenerako aukera handiak ematen dizkiela pertsonei, eta, gainera, ingurune sozial, ekonomiko eta kultural hurbilena eraikitzen eta hobetzen laguntzen duela. Eta pertsona-talde gisa, nortasun bereizgarria dute, merkataritza-enpresa klasikoetatik bereizten dituzten balio eta printzipioetan zehazten dena. Oinarri komun horien gainean, jarduera-sektore guztiei aplikatzen zaizkie, munduko bazter guztietan, desberdintasun kulturalak, etnikoak edo erlijiosoak alde batera utzita.
Kooperatiba-filosofiaren jatorria XIX. mendearen erdialdeko Europan dago, industria-iraultzak eragindako gizarte-desberdintasun sakonei estuki lotuta, eta, hastapenetan, helburu argia zuen: enpresari, lana gizabanakoaren faktore alienatzailea zen garaian, dimentsio soziala eta gizatiarra ematea. Aurreko esperientziak egon baziren ere, ondorengo adierazpen kooperatiboen inspiratzailea eta eredua ehule ingelesen talde bat izan zen, «Justos Pioneros de Rochdale» izenez ezagutzen zirenak, eta horiek eman zioten lehen kontsumo-kooperatibari forma. Tokiko merkatarien espoliazioa jasateaz nekatuta, gizon eta emakume horiek bat egin zuten beren kontsumoa autokudeatzeko eta, horrela, kalitatezko ondasunak prezio justuetan lortzeko, kooperatiba modernoak izango direnen oinarriak ezarriz, printzipio eta balio kooperatiboak definituz.
Asoziazionismo-formula sinple hori, bazkide guztiei enpresaren kudeaketan zuzen parte hartzeko aukera ematen ziena, arian-arian hedatuz joan zen Europa osoan, non langilearen eta klase marjinalen zapalkuntza-egoera bera bizi baitzen. Horrela sortu ziren industria-kooperatibismoa Frantzian, kreditu-kooperatibismoa Alemanian, eta beste adierazpen batzuk, hala nola nekazaritza-kooperatibak, zerbitzu-, etxebizitza- eta osasun-kooperatibak. Pixkanaka, elkarrekiko laguntza pertsonen bizitzako esparru guztiak kudeatzeko modu egokia bihurtu zen, eta kooperatiba-esperientziak arrakastaz estrapolatu ziren giza premia asegabeak zeuden arlo guztietara. Erakundeen atalean, Nazioarteko Kooperatiba Aliantzaren (I.C.A.) eraketa nabarmendu behar da.
Euskadin, kooperatibismoa XIX. mendearen amaieran agertu zen, Bilboko Labe Garaiak bezalako industria handien babespean sortutako lehen kontsumo-kooperatiben bidez. Ondoren, ideia kooperatiboak sektore ekonomiko guztietan aplikatzeko moduak sortuko ziren, betiere bazkideen bizi-kalitatea hobetzeko helburu komunarekin. Alfa lan elkartuko kooperatibismoaren lehen adierazpena izan zen Euskadin -euskal gizartean indar handienaz mamitu dena-, 1920ko hamarkadan, eta Arrasaten 1957an sortutako esperientzia, euskal kapitaleko lehen enpresa-taldea sortu duena, nazioartean gehien aztertu den ereduetako bat da bere gizarte- eta enpresa-emaitza arrakastatsuengatik (M.C.C.). Euskadiko kooperatibismoaren historia berriena Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak mugimendua integratzeko eta egituratzeko egindako ahaleginak markatzen du; izan ere, 1982an sortu zenetik, euskal kooperatiben garapena eta modernizazioa sustatzera eta sustatzera bideratu du bere lana.
